11.01.2018
Yazı: Cem Kayıran
Cazın farklı türler ve ifade biçimleriyle olan dirsek teması her dönem farklı ve heyecan verici sonuçlar doğurmuştur. Çeşitli ilham kaynaklarının peşinden giden ve müziğini zenginleştirmek isteyen caz müzisyenleri ve besteciler, şimdiye dek sayısız müzikalden de beslendi. Bertolt Brecht’in 1928 yılının 31 Ağustos’unda ilk kez Berlin’de sahnelenen oyunu Üç Kuruşluk Opera (The Threepenny Opera) caz dünyasının en önemli standartları arasında gösterilen “Mack The Knife”ın ortaya çıkmasına sebep olmuş bir müzikal. Tabii The Doors klasiği “Alabama Song”un da ilham kaynağı olduğunu unutmayalım.
Üç Kuruşluk Opera’nın ilk kez sahnelenişinin yıl dönümünde caz dünyasına ilham olmuş diğer müzikallerden birkaçını hatırlıyoruz.
FIDDLER ON THE ROOF
Sholem Aleichem’in çeşitli hikayelerinden uyarlanan Fiddler On The Roof, prestijli Tony Ödülü’nü tam dokuz kez kazanmış bir müzikal. 1964 yılından bu yana birçok farklı ekip ve prodüksiyonla sahnelenen Fiddler On The Roof, aynı yıl efsanevi müzisyen Cannonball Adderley tarafından elden geçirildi. Müzikalle aynı ismi taşıyan bir albüm yayımlayan Adderley, söz konusu şarkılara caz aranjmanlarıyla yeni bir bakış getirmişti.
WEST SIDE STORY
Popüler kültürde birçok farklı yansımasını görebileceğimiz West Side Story, William Shakespeare’in Romeo & Juliet’inden uyarlanan bir müzikal. İlk olarak 1957 yılında Jerome Robbins’in yönetmenliği ve koreografisiyle sahnelenen Broadway oyununun Leonard Bernstein tarafından bestelenen müzikleri şimdiye dek birçok farklı müzisyen tarafından yorumlandı. Söz konusu müzikalin caz dünyasına yansımaları da azımsanmayacak derecede fazla. Müzikalin film uyarlamasıyla aşağı yukarı aynı zamanda kaydedilen Stan Kenton albümü Kenton’s West Side Story, bu anlamda akla gelen ilk örnek şüphesiz ki. Albümün, müzisyene Grammy kazandırdığını da hatırlatalım. 1966 yılında yayımlanan Buddy Rich albümü Buddy Rich's Swingin' New Big Band’de müzisyenin kendi aranjmanı olan “West Side Story Medley” isimli şarkıyla Bernstein’ın bestelerine bir anlamda saygı duruşunda bulunuluyordu. GRP Records etiketiyle 1986 yılında yayımlanan Chick Corea albümü The Chick Corea Elektric Band’de de müzikalden “Rumble” şarkısının nefis bir yorumu bulunuyor.
A CHORUS LINE
1975 yıılnda ilk kez sahnelenmesinin ardından tam 12 dalda Tony Ödülü’ne aday gösterilen ve bunlardan 9 tanesini kazanan A Chorus Line, 1990’ların sonunda Cats’e geçilene kadar tüm zamanların en uzun süre devam eden sahne prodüksiyonlarının başında geliyordu. Müzik dünyasına da “The Music and The Mirror”, “What I Did For Love” ve “Sing!” gibi klasikler armağan eden müzikaldeki şarkılar birçok müzisyen tarafından defalarca yorumlandı. Bu yorumlar arasında en akılda kalıcı olanlardan biri, şüphesiz ki Aretha Franklin’in 1977 yılında yayımladığı Sweet Passion albümünde yer alan “What I Did For Love”. Aynı yıl Philedelphia çıkışlı vokal grubu The Three Degrees de söz konusu şarkıya Standing Up For Love albümünde yer vermişti.
THE SOUND OF MUSIC
Maria von Trapp’in günlüğünden yola çıkarak yazılan The Sound Of Music, 1959 yılından bu yana Broadway ve West End yapımlarıyla dönem dönem sahneleniyor. Son olarak 2015-2016 yıllarında İngiltere’de turnesi yapılan The Sound Of Music, birçok film ve televizyon uyarlaması da yapılan epey popüler bir müzikal. Şimdiye dek Lady Gaga, Kylie Minogue ve Gwen Stefani gibi ana akım müzisyenlerin çeşitli parçalarını yorumladığı The Sound Of Music’in ismi caz dünyasında aslında tek bir parçayı çağrıştırıyor. Efsanevi müzisyen John Coltrane’in 1961 yılında Atlantic Records etiketiyle yayımladığı My Favorite Things albümüne ismini veren şarkı, The Sound Music’te Richard Rodgers ve Oscar Hammerstein II tarafından bestelenmiş olan şarkıya yapılmış bir yorum. 13 dakikalık olağanüstü John Coltrane versiyonunun ardından aralarında Dave Brubeck, Sun Ra ve Tony Bennett gibi isimlerin bulunduğu birçok müzisyen söz konusu şarkıya, özellikle Noel albümlerinde, yer verdi.
THE WIZ
The Wonderful Wizard of Oz’un müzikal uyarlaması olan The Wiz, 1975 yılındaki Broadway uyarlamasıyla aralarında “En İyi Müzikal” ödülü de olmak üzere tam yedi Tony Ödülü kazandı. L. Frank Baum’un klasik hikayesini, Afro Amerikalıların yaşadıklarını anlatacak şekilde yeniden düzenleyen Charlie Smalls’un harika besteleri, The Wiz’in büyüleyici atmosferini kusursuz bir deneyime çeviriyor. Müzikalin 1978 yılında çekilen film uyarlamasında Dorothy karakterini canlandıran Motown sanatçısı Diana Ross, müzikaldeki şarkıları seslendirdiği bir albümü de plak şirketi için kaydetmişti. Filmin beklenen gişe başarısını yakalayamaması, albümün tamamının piyasaya sürülmesine engel olmuş olsa da Ross’un Michael Jackson’la düet yaptığı “Ease On Down The Road” müzisyene Grammy adaylığı getirmişti. Albüm, 13 şarkılık versiyonuyla nihayet 2015 sonbaharında önce dijital, ardından da basılı formatlarıyla yayımlandı.