26.03.2024
Yazı: Eylül Ege
Akbank Kısa Film Festivali’nin 20 Yılı
20. Akbank Kısa Film Festivali, 25 Mart - 4 Nisan’da Akbank Sanat’ta.
Pek çok sinemacı için bir başlangıç adımı, ilk heyecan olan kısa filmlerin dünyasıyla tanıştırmak, gösterimlerine uygun koşullar yaratmak, yapımına teşvik etmek; bu vesileyle Türkiye sinemasına katkıda bulunan yeni filmcileri desteklemek, dünyadan çeşitli örneklerle ufuk genişletmek gibi amaçlara tutunarak çıktığı yolculuğunda bu yıl 20. yaşını kutlayan Akbank Kısa Film Festivali, sinemayla ilgilenen herkese kısa filmin gelişimine alan açan bir tartışma platformu, bir gelenek sağlıyor.
2004’ten bu yana her yılın 10 günü Akbank Sanat’a yerleşen Akbank Kısa Film Festivali; Cannes, Berlin, Venedik gibi başat film festivallerinin programında yer alan kısaları Türkiye’de seyre sunarken, sinema endüstrisinin deneyimli figürlerinin birikimlerini aktardığı atölye çalışmaları, söyleşiler ve masterclasslara da ev sahipliği yapıyor.
Ulusal ve uluslararası iki ana yarışmanın etrafında kurgulanan festivalin en yeni edisyonu; “Festival Kısaları”, “Dünyadan Kısalar”, “Kısadan Uzuna”, “Deneyimler”, “Belgesel Sinema”, “Perspektif”, “Özel Gösterim” ve “Forum” başlıklı bölümlerden oluşuyor.
Yeni yollar, kapsayıcı amaçlar: Festival programı nasıl genişledi?
Festivalin evi, merkezi Akbank Sanat olsa da her yılın seçkisinde yer alan filmler, 2005’te başlayan Kısa Film Üniversitelerde etkinlikleri kapsamında gerçekleşen 510 gösterimle bugüne dek Türkiye’nin 36 şehrindeki 67 üniversitede, 75 bin seyirciye ulaştı.
Bu sene yedinci kez düzenlenecek “Forum” bölümü, kısa filmlerin senaryo aşamasından itibaren desteklenmesi ve yazarlara, projelerinin geliştirilmesine yönelik eğitimler verilmesi amacıyla tasarlandı. 2018’den bu yana 4900 senaryo başvurusu alan Akbank Kısa Film Forum, bünyesinde yapım desteği amaçlı bir kısa film senaryo yarışması da barındırıyor.
Küresel salgın işleri aksatmadı, yalnızca ve mecburen dönüştürdü. 16. Akbank Kısa Film Festivali kapsamında muhtemelen, Türkiye’de pandemi döneminde düzenlenmiş ilk ödül töreni gerçekleşti. Mart 2020’ye tarihlenen törende ödüller, Ceyda Düvenci’nin sunumuyla bir Instagram canlı yayınında takdim edildi.
Akbank Kısa Film Festivali pandemi dönemi ve sonrasında, programında yer almış 12 filmlik bir seçkiyi resmî YouTube kanalı üzerinden erişime açtı. İki yıl süre ile filmler, 50 bini aşkın kişi tarafından izlendi.
Festival seçkisine alınmış yapımlar son üç senedir filmonline.com/akbanksanat adresi üzerinden de gösteriliyor. Bu dijital platform sayesinde yerli ve yabancı pek çok kısa film, 90 binden fazla seyirciyle karşılaştı.
Genç sinemacılar da unutulmadı elbette. Festivalin 20 yaş altındaki yönetmenlerin işlerini değerlendirerek, yeni jenerasyonun sinema ve kısa filme yaklaşımını belgelediği ödüllü bir bölüm olan “Genç Bakışlar”, bu sene 4. kez düzenleniyor.
Geride kalan 19 yılda 140 bin katılımcıya ulaşan Akbank Kısa Film Festivali’nde toplam süresi 678 saate tekabül eden 1.783 film gösterildi. 250 jüri üyesinin görev aldığı ulusal ve uluslararası yarışmalarda 50 ödül ve 79 mansiyon verildi. 133 söyleşi, 71 atölye gerçekleşti; festivalden 376 konuğun yolu geçti.
Herkese ulaşsın: Söyleşiler ve atölyeler YouTube’da
Akbank Kısa Film Festivali 2017’den bu yana, programında yer verdiği kimi söyleşiler ve atölyelerin kayıtlarını Akbank Sanat’ın YouTube kanalında yayımlıyor. 13. edisyonun “Özel Gösterim” bölümü kapsamında ağırlanan Balkan kökenli yönetmenler István Kovács ve Andrei Gruzsniczki’nin söyleşisiyle başlayan video serisini, “Kısadan Uzuna” başlıklı bir Tayfun Pirselimoğlu söyleşisi takip ediyor. Venedik Film Festivali seçkisine dâhil olan ilk kısa filmi Dayım ve ilk uzun metrajı Hiçbiryerde’nin gösteriminin ardından mikrofon yönetmene uzanıyor. Şöyle söylüyor Pirselimoğlu: “Sinema çok ıstıraplı bir iş, kısa film ise bu ıstırabın daha kısa bir şekilde tüketildiği bir yer.”
Aynı yıl gerçekleşen, Rıza Oylum’un Seifollah Samadian ve Farhad Eivazi ile 2016’da hayatını kaybeden “Abbas Kiarostami Sineması üzerine” konuşmasının yanı sıra Abbas Kiarostami ile Martin Scorsese Marakeş'te filminin yönetmeni “Seifollah Samadian ile Belgesel Sinema üzerine”; Mehmet Zengin, Cansu Boğuşlu ile Güçlü Yaman’ın katıldığı “Yolu Akbank Kısa Film Festivali’nden Geçen Görüntü Yönetmenleri” ve “Deneyimler” bölümünün konuğu olan “Aslı Özge ile Sinema Üzerine” başlıklı söyleşiler de YouTube üzerinden izlemeye açık. Aslı Özge, iyi bir kısa filmin formülünü şöyle veriyor: “Fikrin çok parlak olması lazım; çok kısa bir sürede seyirciyi çok iyi tutup, bir zeka pırıltısı göstermeniz lazım.”
14. Akbank Kısa Film Festivali’nde gerçekleşen “Farah Zeynep Abdullah ile Oyunculuk Üzerine”, “Nebil Özgentürk ile Belgesel Sinema Üzerine”, ilk kısa filmi Orman’ın ardından çektiği Daha adlı uzun metrajıyla çeşitli festivallerden ödüller toplayan “Onur Saylak ile Kısadan Uzuna” ve Arjantinli yönetmen, senarist, oyuncu, yapımcı “Ana Katz ile Deneyimler” başlıklı söyleşiler de aynı kanalda kayıt altında.
Video serisi; festivalin 2018 tarihli 15. edisyonu kapsamında düzenlenmiş üç etkinlikle devam ediyor. Bunlardan biri; ilk uzun metraj filmi Albüm ile Cannes Film Festivali ve dahasında ödüllendirilen yönetmen Mehmet Can Mertoğlu’nun “Kısadan Uzuna” bölümünde ağırlandığı söyleşi.
Onu, en çok çevirisi yapılmış 15 yerli edebiyatçı arasında yer alan yazar Hakan Bıçakcı’nın sinema, müzik ve edebiyatın organik ilişkisi üzerinden “Elimde öykü taslakları, roman taslakları vardı ancak bunları nasıl anlatacağımı bilmiyordum; burada sinema devreye girdi.” sözleriyle kendi deneyimlerine uzandığı “Edebiyat ve Sinema İlişkisi” başlıklı söyleşisi takip ediyor.
O senenin etkinlik programının bir parçası olan “Senaryo Yazarken” adlı sohbette ise Nuri Bilge Ceylan ve Tayfun Pirselimoğlu filmografisindeki pek çok durağın yanı sıra Yozgat Blues, Bulantı, Anons, Kelebekler gibi nice filmin de oyuncu veya yazar kadrosunda yer almış Ercan Kesal; kişisel sinema yolculuğu, yazdığı kitaplar, senaryo oluşturma süreci, ilham kaynakları ve daha fazlası hakkında konuşuyor. “Kısa ya da uzun; aslında bir film çekmek dünyanın en derinlikli, en zahmetli ama bittiğinde insanı en mutlu eden işlerinden birisidir.” diyor.
Son yıllarda Ferit Karahan imzalı Okul Tıraşı, Emin Alper’in yolu Cannes’dan geçen Kurak Günler’i gibi nitelikli filmlerde verdiği performanslarla yerli sinema dünyasında gözleri üzerine çeken Ekin Koç’un, onun için en büyük ödülün 70 yaşında oyunculuk yapabilmek olacağını söylediği “Ekin Koç ile Oyunculuk Üzerine” başlıklı sohbetinin de 2023’te düzenlenen 19. Akbank Kısa Film Festivali kapsamında alınan kaydına Akbank Sanat YouTube kanalı üzerinden ulaşılabiliyor.
Söz sinemacılarda: Konukların hisleriyle kısa film ve festival geleneği
Yolculuğuna, yerli sinemacıların güvenini kazanarak başladığını, Akbank Kısa Film Festivali’nin 2007 ve 2011’e takvimlenen 4. ve 7. edisyonlarına konuk olan, 2012’de kaybettiğimiz yönetmen Seyfi Teoman şu sözlerle anlatmıştı: Çok genç bir festival olmasına rağmen bence Türkiye’de düzenlenen festivaller arasında en ciddisi, en organize olanı ve en düzeylisi. Çok büyük bir kazanç. Kendini sürekli geliştirmeye çalışan Akbank Kısa Film Festivali’ni ciddiye alıyorum.”
2005’te gerçekleşen 2. Akbank Kısa Film Festivali’nde ZilZal adlı filmiyle En İyi Kurmaca Film Ödülü’ne uzanan yönetmen Mehmet Bahadır Er’in, aradan geçen 14 yılın ardından 2020 tarihli 16. edisyonda Ulusal Yarışma Jürisi’nde yer almış olması gibi nice tatlı öyküler var festivalin 20 yıllık belleğinde. Er’e göre kısa film, “Bazen bir dertleşme oluyor, bazen bir deneme oluyor, bazen bir fikrini bir slogan gibi, bazen birinin kucağına fısıldamak gibi; kısa süre içerisinde samimi bir şekilde anlatmanın bir yöntemi.”
Ouod erat demonstrandum filminin, 2017’ye rastlayan 13. Akbank Kısa Film Festivali’ne konuk olan Romanyalı yönetmeni Andrei Gruzsnickzki ise devasa film sektörüne girerken en önemli adımın kısa film çekmek olduğunu işaret ederek, bunu yapmanın kazanımlarını şöyle anlatıyor: “Kısa film çekmek ile bir hikâyeyi nasıl anlatacağınızı öğrenirsiniz; en önemlisi bu ve tabii ki aktörlerle nasıl iletişim kuracağınız, filmi nasıl editleyeceğiniz gibi bir çok şey daha öğrenirsiniz.”
Rol aldığı Nuri Bilge Ceylan filmi Ahlat Ağacı’nın Cannes seçkisine dâhil edildiği 2018’de, 14. Akbank Kısa Film Festivali’nde Ulusal Yarışma Jürisi’nin üyelerinden biri olan oyuncu Hazar Ergüçlü, “Benim için uzunlardan daha kıymetli kısalar var, binlerce…” sözleriyle kısa metrajın sinema seyircisine sağlayabileceği imkânlara, yaratabileceği etkinin derinliğine dikkat çekiyor. Bu hayalin peşinde kısa filmini üretirken hem ekonomik hem de sosyal açıdan yalnız kalmakla ilgili kaygıları, soru işaretleri olanlara, 2005’teki 2. edisyonda katıldığı söyleşi üzerinden Ahmet Uluçay şöyle sırt sıvazlayan bir yanıt veriyor: “Ben kendimi yalnız bırakmam, herkes terk etse de ben terk etmem. Ben benim en iyi dostuyum.”
2011’e tarihlenen 7. edisyonda Belgesel Kategorisi jüri üyelerinden biri olan; Gözetleme Kulesi, İşe Yarar Bir Şey gibi filmlerin yönetmeni Pelin Esmer ise kısa filmin bağımsız bir mecra oluşundaki avantajı vurguluyor: “Başarılı olma ya da olmamayı düşünmeden derdi anlatmaya aracı olması bakımından özgürlüğü olduğunu düşünüyorum kısa filmin.” Öte yandan, 2007’de gerçekleşen 4. Akbank Kısa Film Festivali’nin söyleşi konuklarından sinema eleştirmeni Sevin Okyay da kısa filmdeki özgürlük alanının paylaşılmasının gerekliliğinden bahsediyor: “Kısa film kendine yazdığın bir mektup değil. Gösterilmeli.”
Kısa filmlerin seyirciye sunularak yaygınlaştırıldığı festivaller hakkında, son filmi Karanlık Gece ile 2022’de En İyi Film Altın Portakal’ına uzanan Özcan Alper’in, Akbank Film Festivali’nin 6. edisyonunda Kurmaca Kategorisi’nin jüri üyelerinden biri olduğu 2010’dan bir sözü var: Bir festivalde gördüğü bir Macar filminin kişisel sinemasını çok etkilediğini hatırlayarak, “Festivaller, film yapmak iyi bir beslenme yeri oluyor. Farklı filmler görmek çok besleyici.” diyor yönetmen.
2007’deki 4. edisyonda Akbank Kısa Film Festivali kapsamında bir atölye açan, geçtiğimiz ocakta kaybettiğimiz usta oyuncu Ayla Algan ise bu organizasyonlara dâhil olmayı ne denli önemsediğini, “Borcumuz var bizim sinemacı olacak çocuklara, gençlere. Bununla yaşıyorsak, usta çırak da yok olmayacaksa, Sabancı gibi okul bırakamıyoruz ama bilgi, pratik ne bırakabilirsek size.” sözleriyle anlatıyor.
2018 Mart’ında gerçekleşen 14. Akbank Kısa Film Festivali’nin Ulusal Yarışma Jüri’sinde yer alan Onur Saylak’ın festival deneyimine dair düşünceleri ve güzel dileklerine kulak vermeli: “Periyodik bir şeyin devamlılığı çok önemli. İstanbul’da özellikler gençlik yıllarımda, hatırlıyorum o duyguyu; böyle etkinliklere gitmek, orada bir şeyler paylaşmak, yeni birileriyle tanışmak, yeni üretimler görmek, sürekli iyi işlerin içinde olmak vesaire şevk verirdi insana. O yüzden de umut ediyorum, çizgisini sürdürür ve daha da ileriye taşır, umut ediyorum genişler ve büyür bu festival. Bunun için de elimizden ne geliyorsa yapacağız, arkasındayız.”
20 yılı kapsayan bir özet ve kutlama niteliğindeki son sözü, 2019’daki 15. edisyonun “Forum” bölümündeki jüri üyelerinden, oyuncu Ahu Türkpençe’ye bırakalım: “Her birinin işi çok özel bence ve ‘İyi ki burdayım!’ dedirtti bana.” Akbank Kısa Film Festivali, nice yıllara!