01.12.2017
Yazı: Haluk Damar
1 - Gerçek bir Caz festivaline tanıklık etme fırsatı.
Günümüzde caz janrı çok geniş bir perspektifte ele alınmalı. 100 yıllık mazisi olan müzikal bir ifade biçiminin hala çok yaratıcı kalmasının en büyük sebebi hükmettiği ve beslendiği yaratım alanlarının genişliği. Akbank Caz Festivali’nin hayati öneme sahip olan bu algıyı çok iyi anladığını düşünüyorum. Çok uzaklara gitmeden 2015 yılında gerçekleşen Akbank Caz Festivali’ni göz ününe alırsak festivalde Squarepusher ve Gaslamp Killer gibi caz janrından fazlası ile beslenen harika elektronik müzik performanslarına da tanık olma fırsatını bulmuştuk. Keza 2016 yılında gerçekleşen festivalde Saul Williams hip hop ile cazı harika bir performans ile birleştirmişti. Bunun gibi örnekleri birçok defa ortaya koyabilmiş bir festival olması sebebi ile Akbank Caz Festivali, günümüzün globalleşen dünyasına ayak uydurmayı başarmış nadir caz festivallerinden birisi olarak ortaya çıkıyor.
2 - Dünyaca ünlü sanatçılarla tanışma fırsatı
Kendimi de başında gördüğüm Akbank Caz Festivali müdavimlerinin sahnede ortaya konan performansları bir kenara bırakırsak, festival genelindeki en favori anlarının hayranı oldukları müzisyenlerle tanışma fırsatını buldukları an olduğu düşüncesindeyim. Genel itibari ile iştirak etmeye başladığım zamandan bu yana geçen süreçte dinleyici ve sanatçı arasındaki mesafeleri kaldırması ile çok dikkatimi çeken bu festivalin bu sene de aynı politikayı uygulayacağına eminim. Şahsım adına 2016 yılında gerçekleşen festivalde sahne alan Pharoah Sanders ile konser sonrası tanışma ve biraz sohbet etme fırsatı bulmuş olmam, o an itibari ile bir sonraki Akbank caz festivali için oldukça heyecanlamam sebep olmuştu.
3 - Doğru projeyi doğru sahnede izleme imkanı
Akbank Caz Festivalinin en önemli başarılarından birisi, festival bünyesinde yer alan performansların ihtiyacına cevap verebilecek en uygun konser mekanlarını dinleyiciye sunabiliyor olması. Özellikle Türkiye genelinde çok önemli bir eksiklik olarak gördüğüm bu başırının festivale katkısının azımsanmayacak kadar büyük olduğunu düşünüyorum.
4 - Abdullah Ibrahim gibi bir caz devini canlı dinleyebilme imkanı
Günümüzde caz ile ilgili en çok unutlan kavram, caz janrının global olduğudur. Bu özel janrın beslendiği yerler bir sınır dahiline alınamaz. Cazın bu büyüsünü Güney Afrikalı efsane piyanist Abdullah Ibrahim’den daha iyi kim yansıtabilir ki? Hayata Adolphus Johannes olarak gelen, Amerikan askerlerinden kazandığı paraları caz plaklarına yatırması ile Dollar Brand lakabını alan, müzik tarihinin en narin vokallerinden birisi olan "Afrikanın narin sesi" lakaplı Bea Benjamin ile yaşadığı aşk sonrasında kariyerine Abdullah Ibrahim olarak devam eden 70 yıllık bir caz devini canlı izleyebilme fırsatı bile bu senenin Akbank Caz Festivali’ni kaçırmamak için başlı başına bir sebep.
5 - Festivalde sahne alacak müzisyenler üzerinden efsanevi plak şirketlerini algılama fırsatı
Elbette caz, derinine inmek isteyenleri çok daha fazla yaratıcılıkla yüzeye gönderen bir müzik janrı. Bu seneki Akbank Caz Festivali’nin dikkatimi çeken en önemli alt metinlerinden birisi farklı ama çok önemli plak şirketlerinin müzikal tavırlarını da dinleyiciye sunabiliyor olması. Wolfgang Muthspiel Trio bünyesinde bulunduğu harika plak şirketi ECM'in tavrını tam olarak anlayabileceğiniz bir proje olarak karşımıza gelirken, Bonobo ECM’den bir sonraki jenerasyonun efsanevi plak şirketi Ninja Tune'u temsilen festivalde sahne alıyor. Bu iki plak şirketi temelde birbirlerine oldukça zıt olsa da tarihsel bir skala adeta birbirlerinin devamı hatta tamamlayıcısı olarak karşımıza çıkıyorlar. Akbank Caz Festivali’ne giderken böyle derin bir okumayı da aklınızın bir köşesinde bulundurmakta fayda var.
6 - Bir caz dinleyicisi olarak gelişme imkanı
Akbank Caz festivali daha önce de dikkat çektiğim gibi çok yönlü bir caz algısını olabilecek en doğru biçimde ortaya koyuyor. Fakat bu algının dinleyiciye direkt etki edebilmesi için olmazsa olmaz kural, sahnede gerçekleşen performansın festivalin temelinde yatan bu anlayışa yanıt vermesi. Bu perspektiften bakıldığından Akbank Caz Festivali her sene dinleyiciyi daha da güçlendiren bir festival olarak karşımıza çıkıyor. Grup Ses Beats'in yerli radyo kanallarından aldığı sampleları dans pistine fırlatması, Gaslamp Killer'ın Arif Sağ solosu çalması, Awesome Tapes From Africa'nın sadece kasetler üzerinden bir DJ performansı sergilemesi, Squarepusher'ın güçlü görselleri, Ibrahim Maalouf'un ilizyon denemeleri festivalin yakın zamanından akılda kalan, dinleyiciye meydan okuyan performanslardı. Şu unutulmamalı ki, caz janrında icracı dinleyiciye ne kadar meydan okur ise, dinleyici o kadar kazançlı çıkar.
7 - Global bir dinleyici kitlesi ile konser deneyimleme imkanı
Uzun bir periyoda yayılan Akbank Caz Festivali’nde özellikle ülkemizde çok deneyimleme imkanı bulamadığımız bir fırsat sürekli olarak karşımıza çıkıyor. Dünyada caz festivallerini takip eden yabancı orijinli bir dinleyici kitlesinin bu festival özelinde varlığına ek olarak festivalde yer alan müzisyenlerin başka performanslara de katılımı ile konser öncesi ve sonrası sohbetler adeta birer minik konferansa dönüşürken, bu etkileşim İstanbul'u deneyimleme ve algılama biçimine de etki ediyor.
8 - Daniel Herkedal, Marius Neset Duo performansı
Bu senenin çok ses getiren, yeni jenerasyon Avrupalı caz müzisyenlerinin en merak edilenlerinden birisi olan Marius Neset'in müzikal kariyerinine başından itibaren tanık olma fırsatı da bu seneki festivalin çok önemli noktalarından birisi. Django Bates'in eski öğrencilerinden olan Norveçli saksafoncu Neset, geçen sene meşhur caz plak şirketi ACT'dan çıkan Snowmelt albümü ile dikkatleri üzerine çekmesinin yanında, bu sene turladığı festivallerde yarattığı heyecan sebebi ile festivalin saklı hazinelerinden birisi olarak ortaya çıkıyor.
9 - Festival süresince farklı görsel anlatım biçimlerine tanıklık etme imkanı
Akbank Caz Festivali’nin dinleyiciye tanıdığı en özel tecrübelerden bir tanesinin, yarattığı program üzerinden hem İstanbul genelinde hem de müziğin yer aldığı sahnelerde farklı görsel anlatım dillerinin ve biçimlerinin kullamına imkan tanıyor olması olduğu kanısındayım. Kimi zaman klasik caz algısı üzerinden ilerleyen bu dil, festivalin sunduğu geniş yelpaze sayesinde caz algısının görsel boyutlarını da keşfetmeye yol açan çok nadir tecrübelerden birisini de sunuyor. Bu önermenin hafızalarda en yakın yer eden örneği Squarepusher'ın 90'lar başı New York görsel sanatını müziği ile birlikte servis ettiği harika performansı ve David Lynch presents Chrysta Bell performansları idi.
10 - Off Circuit (Yaz harici gerçekleşen) bir caz festivalini deneyimleme fırsatı
Bir müzik festivalinin kültüre olan katkısı sadece seneler içerisindeki gelişimi ile ölçülebilir. Bu anlamda yazın gerçekleşen caz festivallerini bir adım geride buluyorum. Yaz mevsiminde turneye çıkan gruplar aynı olduğundan, Avrupa genelinde neredeyse bütün caz festivallerinde hemen hemen aynı gruplar sahne almaktadır. Bu sebeple sonbaharda gerçekleşen bir caz festivalini tecrübe etmek çok daha özeldir. (İrlanda'nın en büyük caz festivali Cork Jazz da Ekim ayında gerçekleştiğinden özel bir festivaldir) Bu tip festivaller global caz dinleyicileri için özel öneme sahiptir. Çünkü her zaman dinleyicilere hazırladıkları süprizler vardır.