17.04.2018
Yazı: Cem Kayıran
İllüstrasyon: Saydan Akşit
Esquire dergisinin fotoğrafçısı Art Kane’in 1958 yılının Ağustos ayında dönemin caz müzik sahnesinin en önemli 57 müzisyenini bir arada fotoğrafladığı kare muhtemelen tüm zamanların en nadide müzik fotoğraflarından biri. Sonny Rollins’ten Coleman Hawkins’e, Thelonious Monk’tan Charles Mingus’a birçok efsane müzisyenin bir araya geldiği fotoğraf, Harlem’de taştan bir ev önünde ve çoğu mahallenin sakinleri olan çocukların katılımıyla çekilmişti.
60 yıl önce çekilen ve günümüze kadar etkileyiciliğini yitirmemeyi başaran A Great Day in Harlem fotoğrafına dair ilginç detaylara göz atıyoruz.
-Esquire dergisinin büyük bir caz sayısı hazırlığı içinde olduğu haberlerini alan Art Kane için kalabalık bir müzisyen grubunu cazın merkezi olarak görülen Harlem’de bir araya getirdiği bir fotoğraf çekme fikri ilk başta çok inandırıcı gelmemiş. Çeşitli müzisyenlere ve arkadaşlarına söz konusu hayali fotoğraftan bahsettikten sonra aldığı olumlu geri dönüşler sonucunda tam 57 müzisyeni bu çekim için bir araya getirmeyi başarmış.
-Bir konser salonu ya da kulüpten ziyade günlük hayatı yansıtmayı tercih ettiği için sabah saat 10’da Madison Avenue ve Fifth Avenue arasında bir sokakta müzisyenleri bir taş evin önüne dizen Art Kane, mahallede yaşayan çocukların da fotoğrafa girme isteğini geri çevirmemiş. Kane ilk başta çocukları nasıl yerleştireceğinden emin olamasa da ayakta dikilmekten sıkılmış olan müzisyen Count Basie’nin kaldırıma oturmasının ardından onu takip eden on iki çocuk, kendiliğinden fotoğrafta olağanüstü bir yer edinmeyi başarmış.
-Çocuklar arasında mahalleden olmayan tek kişi ünlü caz trompetçisi Taft Jordan’ın oğlu Taft Jordan Jr.. Art Kane, daha sonra verdiği röportajlarda hâlihazırda 57 müzisyeni zapt etmekte zorlanırken çocuklara da komut verip doğallıklarını bozmak istemediğini ve bunun da fotoğrafa belirgin bir etkisinin olduğunu dile getiriyor.
-Fotoğraf çekimine katılan 57 müzisyenden günümüzde yalnızca iki tanesi hayatta. Bunlardan biri olan Sonny Rollins, söz konusu fotoğrafla ilgili düşüncelerini paylaştığı bir röportajında şunları söylüyor: “Siyahi caz müzisyenlerinin o yıllarda yaşayabileceği tek yer Harlem’di. Gittiğim okulun etrafında Fats Waller gibi idollerimin çaldığı kulüpler vardı ve herkes oradaydı. Bu fotoğraf çekiminden haberim olduğunda bir saniye bile düşünmedim, orada olmalıydım!”
-A Great Day in Harlem fotoğrafında gördüğümüz ve hala hayatta olan bir diğer müzisyen de birçok caz klasiğinin bestecisi olan ünlü saksafoncu Benny Golson.
-1959 yılının Ocak ayında çıkan Esquire sayısında iki tam sayfaya yayılmış şekilde yayımlanan A Great Day in Harlem fotoğrafı, müzik tarihinde öylesine ikonik bir yere ulaştı ki söz konusu fotoğrafın birçok farklı türde müzisyeni bir araya getiren uyarlamaları da çekildi. XXL dergisi için 1998 yılında tam 117 hip hop müzisyenini bir araya getirip fotoğraflayan Gordon Parks, A Great Day in Hip-Hop adını verdiği fotoğrafıyla efsanevi kareye saygı duruşunda bulunuyordu. 50 Amerikalı müzisyeni Paris’te buluşturan A Great Day in Paris ve 2016 yılında İngiliz caz müzisyenleri bir araya getiren A Great Day in Hackney de benzer şekilde çekilmiş diğer uyarlama fotoğraflar arasında dikkate değer olanları.
-Söz konusu fotoğrafın perde arkasını konu eden ve detaylı röportajlarıyla dönemin müzik sahnesine dair önemli ipuçlarına da yer veren 1994 tarihli belgesel A Great Day in Harlem, belki de fotoğrafın caz tarihi için ne ifade ettiğini en net şekilde gözler önüne seren çalışma. En İyi Belgesel dalında Oscar adaylığı kazanan filmin yönetmenliğini New York’ta yaşayan radyocu Jean Bach üstleniyordu.
A Great Day In Harlem - Harlem 58 - The Photograph - Part 1
-Steven Spielberg’ün ünlü filmi The Terminal’da da söz konusu fotoğraf önemli bir yer oynuyordu. Filmde Tom Hanks’in canlandırdığı ana karakter Viktor Navorski, babasının söz konusu fotoğraftaki tüm müzisyenlerin imzalarını topladığı koleksiyondaki tek eksik olan Benny Golson imzasını almak üzere ABD’ye gelmişti.
Fotoğrafta kimlerin yer aldığına dair tüm bir liste vermek yerine sizi Seewah Cheng tarafından hazırlanmış interaktif versiyonuna göndermemiz daha isabetli olacaktır. Söz konusu sitede fotoğrafın üzerinde imlecinizi üzerine getirdiğiniz müzisyenin ismi ve hakkındaki bilgilere ulaşabileceğiniz Wikipedia sayfasının bağlantısı çıkıyor.