21.05.2018
Yazı: Cem Kayıran
Geçtiğimiz ay tam sekseninci yaşını kutlayan caz efsanelerinden Charles Lloyd’un kariyerinden satırbaşlarına bir göz gezdirmek için daha iyi bir sebep olamazdı.
*Memphis, Tennessee doğumlu Charles Lloyd, 1940’lı yıllarda henüz bir çocukken radyo yayınlarından dinlediği Billie Holiday, Charlie Parker ve Lester Young gibi isimlerin etkisiyle çok erken yaşta müzikle uğraşmaya başlar. Dokuz yaşında ilk saksafonunu edinen Lloyd’un ilk hocaları da bu enstrümanın ustalarından Irvin Reason ve piyanist Phineas Newborn, Jr. olur.
*Çocukluk yıllarında en yakın arkadaşı, daha sonra trompetiyle Max Roach ve John Coltrane gibi efsanelere eşlik edecek olan Booker Little olur. İkili genç yaşta farklı yollardan sahnelere atılırken Charles Lloyd’un kariyerinin ilk yılları Harold Mabern, Frank Strozier ve George Coleman gibi isimlerle birlikte çalarak başlar.
*Sonraki dönemde Johnny Ace, Howlin’ Wolf ve B.B. King’in orkestralarında yer alan Lloyd, 1956 yılında Memphis’ten ayrılır ve University of Southern California’da müzik eğitimi alır. Burada müzik profesörü Halsey Stevens’tan Bartók öğrenen Lloyd, okul yıllarında da Don Cherry, Ornette Coleman ve Eric Dolphy gibi bölgenin önemli müzisyenleriyle caz kulüplerinde sahne alır ve Gerald Wilson’ın big band’inin bir parçası olur.
“Memphis’te geçirdiğim çocuk yıllarımda etrafım çok derin ve çok özel müziklerle çevriliydi. Çok küçük yaşta bir sürü usta ismi dinlemiştim ve yaşadığım yerde, aynı zamanda gezegenin gördüğü en büyük piyanistlerden olan Phineas Newborn isimli harika bir deha yaşıyordu. Çocuk yaşta beni kanatlarının altına aldı ve doğru yola taşıdı.” –Charles Lloyd
*Charles Lloyd’un müzikal dehasının belki de ilk ve en belirgin yansımaları, Eric Dolphy’nin yerine müzik direktörü olarak dahil olduğu davulcu Chico Hamilton’ın ensemble’ı eşliğinde olur. 1960 yılında Hamilton ve ekibiyle çalışmaya başlayan Lloyd, beste ve düzenlemelerinden sorumlu olduğu ekiple dört yıllık zaman diliminde yedi albüm kaydında yer alır.
*1960’ların ortasına gelirken hem bir besteci hem de bir doğaçlama performansçısı olarak adını duyurmuş olan Charles Lloyd, New York’a gerçekleştirdiği sık ziyaretlerin ışığında oradaki caz sahnesine de entegre olur. Miles Davis, John Coltrane ve Charles Mingus gibi isimlerle olan yakın ilişkilerinin ardından 1964 yılında Cannonball Adderley’nin grubuna dahil olur ve aynı yıl Capitol etiketiyle yayımlanan iki albüme saksafonuyla dahil olur.
*Aynı yıl Columbia etiketiyle prodüktörlüğünü George Avakian’ın üstlendiği ilk solo albümü Discovery!’yi yayımlayan Lloyd, artık orkestra lideri olduğu kariyerine de sağlam bir adımla başlar. Bir yıl sonra Of Course, Of Course isimli ikinci albümünü yayınlayan Lloyd, bu albümde Gábor Szabó, Ron Carter ve Tony Williams gibi önemli isimlerle çalışır.
*1965 yılında kendi quartet’ini kuran Lloyd, basta Cecil McBee, davulda Jack DeJohnette ve piyanoda Keith Jarrett’tan oluşan akla zarar bir kadro kurar. Dönemin en heyecan verici ekiplerinden olan dörtlü, üç yıllık zaman diliminde aralarında Dream Weaver, Love-In ve Journey Within gibi ses getiren kayıtların olduğu tam yedi albümü Atlantic etiketiyle piyasaya sürer.
*Bir yandan canlı performanslarıyla da dünyada büyük yankı uyandıran Charles Lloyd Quartet’in klasikleşen Monterey Pop Festivali performansı, şüphesiz ki müzisyenin yolculuğunun en önemli dönüm noktalarından biri. Daha sonra Forest Flower: Charles Lloyd ismiyle albümleştirilen performans, ekibin hem modal hem avangart caz yaklaşımlarını doğu motifleriyle cesurca harmanlamasıyla dikkat çekmişti. 1966 yılında yayımlanan söz konusu albüm, caz tarihinin bir milyon satışa ulaşan ilk kayıtlarından biri olma özelliği de taşıyor. Şöhreti hızla yayılmaya başlayan Lloyd, Down Beat tarafından bir sonraki yıl, Yılın En İyi Caz Sanatçısı olarak seçilir.
*Avrupa turneleri, onlarca albüm ve işbirliği derken, 1970’lerin başlarında Charles Lloyd sürpriz bir karar verir. Kaliforniya’daki Big Sur’a taşınan müzisyen, kendine gözden uzak bir hayat kurup meditasyona ve işsel yolculuklarına odaklanmaya başlar. 1981 yılına dek burada kalan Lloyd’u sahnelere döndürense 18 yaşındaki Fransız piyanist Michael Petrucciani’nin yetenekleri olur. Genç müzisyenin piyano çalışından fazlasıyla etkilenen Lloyd, 1980’lerin başlarında çeşitli albümler ve turnelerde Petrucciani’ye eşlik eder.
*Sonrasındaysa İsveçli piyanist Bobo Stenson’la işbirliklerini hayata geçiren Charles Lloyd, Stenson’la kurduğu quartet ile ECM kataloğundaki yerini alır. Özellikle 1989 çıkışlı Fish Out of Water ve iki yıl sonra yayımlanan Notes from Big Sur, bu ekibin özel kayıtları arasında.
*1990’ların ardından ünlü piyanist Brad Mehldau’dan Hint tabla ustası Zakir Hussain’e birçok farklı yaklaşımdan müzisyenle albümler yayımlayan Lloyd, 2008 yılında Jason Moran eşliğinde piyasaya sürülen Rabo de Nube ile müzikal yolculuğunda yeni bir sayfayı aralamış olur. Piyanistle olan işbirliğini ilerleyen yıllarda daha kapsamlı bir hale taşıyan Lloyd, ECM etiketiyle raflardaki yerini alan on üçüncü albümü Mirror’da Jason Moran’ın yanı sıra basçı Reuben Rogers ve davulcu Eric Harland’la birlikte çalar.
“İçimdeki genç hala hayatta ve tepiniyor. Müzik kanıma çok genç yaşımda girdi ve beni her zaman bahardan daha genç kıldı.” –Charles Lloyd
*Turne ve kayıtlarını arasız sürdüren Lloyd’un kariyerini mercek altına alan Jeffrey Morse imzalı belgesel Arrows Into Infinity, yayımlandığı yılın en çok konuşulan müzik belgesellerinden biri olur ve katıldığı festivallerden övgüler toplar. Lloyd’un menajeri ve partneri olan Dorothy Darr’ın da yapımcıları arasında yer aldığı belgesel, 2014 yılında ECM tarafından DVD formatında da satışa sunulur.
*Lloyd, ECM’le geçirdiği uzun zamanın ardından 2015 yılında bir diğer prestijli plak şirketi Blue Note kataloğuna katılır. Jazztopod Festivali kapsamındaki bir projeyle ortaya çıkan Wild Man Dance isimli ilk Blue Note albümünde müzisyenin grubu Gerald Cleaver, Gerald Clayton ve Joe Sanders’tan oluşur. Müziğinde her daim farklı kültürlerden seslere ve yapılara yer vermeyi alışkanlık edinen Lloyd, Wild Man Dance albümünde de Macar cimbalom ustası Miklós Lukács ve Girit Kemençesi olarak bilinen Lyra enstrümanıyla Yunan müzisyen Sokrait Sinopoulos’u ağırlar.
*Kariyeri boyunca müziğin birçok farklı ucuna dokunan ve iz bırakan işlere imza atan Lloyd, pek çok prestijli oluşum tarafından onurlandırılır. 2014 yılında Monterey Jazz Festivali’ndeki Jazz Legends Gala’da onur ödülünü Herbie Hancock’un elinden alan Lloyd, bir sonraki yıl da Berklee Collage of Music tarafından Onursal Doktora ünvanı alır. Charles Lloyd, 2016 yılında da daha önce müzisyenin kariyerinde bir şekilde yer almış Phineas Newborn Jr., George Coleman ve Howlin’ Wolf’un da katılmış olduğu Memphis Music Hall of Fame’deki yerini alır.
*Kariyerinde 60 yıldan fazla bir süreyi geride bırakan Charles Lloyd, bu sene sekseninci yaşını özel bir şekilde kutluyor. Bu yaz Blue Note etiketiyle yeni bir albüm yayımlayacak olan müzisyen, sene boyunca birçok farklı projesiyle çeşitli festivallerde sahne alacak. Ağustos ayında gerçekleşecek Newport Jazz Festivali’nde özel bir residency programı gerçekleştirecek olan Lloyd, burada Sangam, The New Quartet ve Charles Lloyd & Friends isimleri altında üç farklı konser verecek.
*Lloyd’un 80. yaşında raflarda yerini alacak albümü, The Marvels ismini taşıyan en yeni orkestrasıyla kaydettiği ikinci albüm. Gitarda Bill Frisell ve Greg Leisz’la birlikte, son dönemde Charles Lloyd’un hemen her projesinde yer alan Reuben Rogers ve Eric Harland ikilisinden oluşan The Marvels’ın yeni albümünde yer alacak Lucinda Williams düeti “Masters of War”, geçtiğimiz aylarda yayımlanmıştı.