02.05.2019
Yazı: Yetkin Nural
1982’den bu yana her yıl modern balenin kurucusu addedilen Fransız dansçı ve koreograf Jean-Georges Noverre’in doğum günü olan 29 Nisan’da kutlanan Dünya Dans Günü’nden ilhamla, yerel kültürlerin bir uzantısı olarak sokaklarda doğan dans türlerinden öne çıkan çeşitli örnekleri, kısa hikâyeleri ve özellikleriyle beraber derledik.
Salsa
Kökeni Küba’nın folk danslarında yatan ve sosyal bir dans türü olan salsa, aslen son, cha-cha-cha, mambo ve rumba gibi Afrika/Küba çıkışlı dansların bir kombinasyonundan oluşuyor. 1940’larda New York’ta bulunan Latin Amerika toplulukları arasında popüler olan bu dans türlerinin bir birleşimiyle ortaya çıkan salsa, özellikle 1970’lerde, salsa müziğin de gelişimiyle bir yükseliş yakaladı. Bugün bölgeden bölgeye farklılaşan stiller ile çeşitlenen ve aslen yüksek miktarda emprovizasyona da dayanan dansın temelinde dansçıların ağırlıklarını adımlar ile farklı noktalara vermesi sonucunda ortaya çıkan kalça hareketleri yer alıyor.
Tango
Latin Amerika dansları arasında en ünlü ve tutkululardan biri olan tango, Arjantin çıkışlı. 2009’da UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi’ne eklenen tango, 1880’lerde Arjantin ile Uruguay arasındaki doğal sınır olan Plata Nehri’nin etrafındaki yerleşimlerde ortaya çıktı. Bu bölgelerdeki alt sınıf mensuplarının kültüründen yeşeren dans, Alman Valsı, Çek Polka, Polonya merkezli Mazurka, İspanyol-Küba çıkışlı Habanera, Afrikan Candombe gibi farklı dansların bir birleşimi. İlk zamanlarında genelevler ve liman barlarında karşılaşılan tango, bugün dünyanın dört bir yanında, çeşitli farklılıklar gösteren stillerle sergileniyor. Ancak stil ne olursa olsun, tangonun temelinde karmaşık ve hızlı adımlar ve tutkulu bir performans yatıyor.
Swing
Cazın 1920’lerde ortaya çıkan swing türünün etrafında şekillenen swing dansı, aslında her biri swing caz döneminden daha eskilere dayanan bir grup dans türünün bir araya geldiği bir dans ailesini tanımlıyor. O dönemde sayıları yüzleri bulan bu dans stillerinden günümüze kadar gelebilenler ise Lindy Hop, Balboa, Collegiate Shag ve Charleston.
Dancehall
1970’lerde popülerleşen ve aynı ismi taşıyan Dancehall müziğiyle beraber ortaya çıkan bu dans türü, listemizin belki de en yüksek enerjili dansı. İlk zamanlarında Reggae müziğinin bir versiyonu olarak gelişen Dancehall, daha sonraları dijital seslere ve daha hızlı ritimlere doğru açıldı. İsmini Jamaika’daki lokal ses sistemlerinin kurulduğu dans kulüplerinden alan Dancehall aynı zamanda bugün pek çok hip-hop videosunda gördüğümüz hareketlerin de çıkış noktası.
Step
Step dansı dansçıların vücutlarını ve hareketlerini bir nevi perküsyon enstrümanı gibi kullanarak kompleks ritim ve sesler çıkarmasıyla ortaya çıkıyor. İçerisinde sert adımlar, alkış ve söz barındıran bu dans genel olarak bir grup tarafından gerçekleştiriliyor. Kökeninde Afrika ve Karayip danslarının yanı sıra jimnastik, break dance ve tap hareketleri barındıran step, 20. yüzyılın başlarında Afro-Amerikan öğrencilerin okullarda yaptıkları dans ve müzik ritüellerine dayanıyor.
Rumba
19. yüzyılda, Küba’nın Havana ve Matanzas gibi kuzey bölgelerinde ortaya çıkan rumba; dans, perküsyon ve müziği bir araya getiren bir stil. Hareketler açısından “abakuá” ve “yuka” isimli Afrika danslarına dayanan rumba, Afrikalı yoksul işçiler tarafından Küba sokaklarında gerçekleştirilen dans şovlarıyla ortaya çıktı. Doğaçlama vokaller, sofistike hareketler ve çoklu ritimleri merkezine yerleştiren rumba bugün farklı adaptasyonlarıyla dünyanın çeşitli yerlerine yayılmış durumda.
Samba
Aslen Kongo ve Angola’da bulunan çeşitli düet dansların toplu ismi olan samba, bugün daha çok Brezilyalı Afrikalılar tarafından yaratılan ve yüksek ritmik enerjisiyle göze çarpan Brezilya stiliyle tanınıyor. Tek bir stilden ziyade birkaç dans stilinin bir araya gelmesiyle oluşan Brezilya sambası ise ülkenin ününü özellikle karnavallar üzerinden tüm dünyaya yayan milli ve kültürel sembollerinden bir tanesi. 2/4’lük ritimler üzerine hızlı ayak ve kalça hareketlerini temeline alan Brezilya sambası, erkekler tarafından çıplak ayak, kadınlar tarafından ise genelde topuklu ayakkabılarla sergileniyor.