24.04.2019
Bir hatırlatıcı ve daha fazlası: Dünya Caz Günü
Yazı: Cem Kayıran
Dünya Caz Günü, belki çok uzun bir geçmişe sahip değil ama caz mirasının kültürel etkilerini kutlamak için yaratılan bu özel gün, her geçen yıl daha geniş alanlarda kendini gösteriyor. Efsanevi caz piyanisti Herbie Hancock tarafından yaratılan Dünya Caz Günü, her yıl 30 Nisan’da dünya genelinde kutlanıyor.
“Caz ve dünyanın dört bir ucundaki insanları bir araya getirmekte üstlendiği önemli diplomatik rolün altını çizmek”, bu günün ortaya çıkmasındaki en önemli motivasyon. UNESCO İyi Niyet Elçisi olan Hancock’ın başkanlığını üstlendiği The Thelonious Monk Institute of Jazz’la birlikte organizasyonunu yaptığı Dünya Caz Günü, 2011 yılının sonbaharında resmiyete kavuştu. 30 Nisan tarihinin belirlenmesinde de Smithsonian Institution’ın Nisan ayında “Jazz Appreciation Month” programını yürütüyor olması rol oynadı.
Her yıl farklı bir şehrin ev sahipliğinde düzenlenen Dünya Caz Günü, seneler içerisinde kapsama alanını 200 ülkeye kadar çıkardı. Dünya Caz Günü’ne ev sahipliği yapan şehirler, her sene All Star Global Concert etkinliği ve dünyaca tanınmış müzisyenlerin katılımıyla gerçekleşen eğitim programlarıyla festivalin merkezi oluyor. Söz konusu şehirde tarihi önem taşıyan bir mekânda gerçekleşen konserde, farklı ülkelerden yirmiyi aşkın müzisyen aynı sahneyi paylaşıyor.
“Bu gerçekten cazın uluslararası diplomatik yanı ve tarihin büyük bir kısmında farklı ülkelerden insanları ve kültürleri bir araya getirmek konusunda ne denli büyük bir güç olduğuyla ilgili.” – Herbie Hancock
Dünya Caz Günü kapsamında 200’ü aşkın ülkede gerçekleşen etkinliklerin tamamı jazzday.com adresinde toplanıyor. Nepal’den İran’a, Brezilya’dan Yeni Zelanda’ya, dünyanın dört bir yanında Dünya Caz Günü’nün nasıl kutlandığını takip etmek, beraberinde farklı coğrafyalardan yeni sesler keşfetme imkânı da sunuyor. Aynı web sitesi üzerinden, Dünya Caz Günü kapsamında gerçekleşen atölyelerden ve eğitim programlarından materyallere de ulaşmak mümkün.
Dünya Caz Günü, 2012’de üç ayrı şehirde gerçekleşen etkinliklerle ilk kez kutlandı. Paris’teki UNESCO merkezinde Herbie Hancock’ın sunumuyla bir eğitim programı ve konser düzenlenirken, ABD’nin cazla özdeşleşmiş şehirleri New Orleans ve New York’ta da Quincy Jones’dan Stevie Wonder’a, birçok efsane ismin yer aldığı görkemli kutlamalar yapıldı. Dünya Caz Günü’nün ilk yıl kutlamalarındaki benzersiz atmosfer, sonraki yıllarda daha fazla ülkenin bu günü sahiplenmesini de beraberinde getirdi.
“Bence bu günden çıkarılabilecek en güçlü mesaj şu olmalı: Müzik, insanlıktır. Biz de bunu öne çıkarmaya çalışıyoruz.” – Richard Bona
Kutlamaların ikinci yılında UNESCO ve The Thelonious Monk Institute’un başkent olarak seçtiği şehir İstanbul oldu. Akbank Sanat, Galatasaray Lisesi, Borusan Müzikevi ve SALT gibi mekânlarda birçok özel akademik program ve konser gerçekleşirken senenin All Star konserine Aya İrini ev sahipliği yaptı. Gecede sahne alan müzisyenler arasında Al Jarreau, Branford Marsalis, John McLaughlin, Joss Stone ve Hüsnü Şenlendirici gibi isimler yer aldı.
Sonraki yıllarda Dünya Caz Günü’nün başkenti olarak belirlenen diğer şehirler de Osaka, Paris, Washington, Havana ve Saint Petersburg oldu. 2019 Dünya Caz Günü başkenti ise Avustralya’nın Melbourne şehri. Şehirde gerçekleşecek müzik etkinlikleri radyolardan tren istasyonlarına, plak dükkânlarından okullara yayılıyor. Melbourne Arts Centre’daki ünlü Hamer Hall’da Hancock ve Avustralyalı trompetçi James Morrison direktörlüğünde gerçekleşecek All Star konseri de yine kadrosuyla parmak ısırtan türden. Kurt Elling, Till Brönner, Dee Dee Bridgewater, Nathan Schreiber, Tarek Yamani ve Chico Pinheiro gecede sahnede olacak isimlerden birkaçı. Konserin YouTube ve Facebook üzerinden canlı yayınlanacağını da belirtmekte fayda var.
Ayrıca bu sene, Dünya Caz Günü’nü takip eden haftada 6.000 lise öğrencisinin katılımıyla Generations in Jazz isimli bir festival düzenlenecek. Güney Avustralya’daki Mount Gambier şehrinde düzenlenecek festival, dünyada bugüne dek düzenlenmiş en geniş kapsamlı genç caz festivali olacak.
30 Nisan 2019 günü, İstanbul’da gerçekleşecek Dünya Caz Günü kutlamalarında Akbank Sanat da özel bir konsere ev sahipliği yapacak. Şevket Akıncı’nın düzenlediği Take the A.I.D. Train projesiyle yolları kesişen iki müzisyen, Selen Gülün ve Angelika Niescier, Akbank Sanat sahnesinde olacak. Aralarındaki müzikal iletişimi tüm yalınlığıyla sahneye taşıyan ikili, orijinal besteleriyle cazın farklı sularına yelken açacak.